لطیف چون پرنیان، نذر قدوم زائران

آن‌ها همیشه هستند؛ چه در برف‌ریزان غیرمنتظره زمستان و یا باران‌های رگباری و ناگهانی بهار، پیش از هر نماز روزانه یا ویژه‌برنامه‌ها و مناسبت‌های خاص که باید صحن و سرای امام رئوف، پاکیزه و آراسته باشد. خادمان اداره خدمات فرش حرم مطهر رضوی، فرش‌های رنگارنگ را بر دوش می‌گیرند، جمع و پهن می‌کنند و بادقت جابه‌جا می‌کنند تا نه آسیبی به فرش‌ها برسد و نه خللی در زیارت زائران ایجاد شود.

به گزارش آستان نیوز، بی‌هیاهو و بی‌توقع، همه همت و توجه خود را به حفظ زیبایی و سلامت این فرش‌ها و آسودگی زائران معطوف کرده‌اند؛ آرام و بی‌ادعا، تنها دلخوش به دعای خیر زائران و عنایت آقای مهربانشان، همواره در حریم رضوی، حضوری پررنگ، دارند.

اداره خدمات فرش حرم مطهر رضوی سال‌هاست در دو بخش خدمات فرش رواق‌ها و صحن‌ها، فعالیت می‌کند.

به بهانه 20 خرداد روز ملی فرش، با سیدجواد موسوی رئیس اداره خدمات عمومی حرم مطهر رضوی، درباره خدمت فرش‌آرایی در این حریم نورانی گفت وگو کردیم که، شرح این صحبت‌ها، را در ادامه می‌خوانید.

تاریخچه تشکیل اداره خدمات فرش

موسوی، می‌گوید: تاریخچه مجموعه فرش حرم مطهر امام هشتم به سال‌های دور برمی‌گردد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی وبا گسترش فضاهای مسقف و زیارتی در حرم مطهر امام رضا (ع) و احداث رواق‌ها، نیاز به تأمین فرش موردتوجه مسئولین قرار گرفت.

این مجموعه در سال ۱۳۷۸ باتوجه‌به افزایش حجم خدمات و تخصصی بودن موضوع مدیریت، به شرکت فرش آستان قدس رضوی واگذار شد و در اواخر سال ۱۴۰۰ بود که برای یکپارچگی خدمات مدیریت، این مجموعه به معاونت خدمات زائرین ملحق شد.

مفروش کردن روزانه 114 هزارمتر مربع از حریم رضوی

موسوی درباره تعداد نیروهای مشغول خدمت در این بخش توضیح می‌دهد: در این مجموعه، تعداد زیادی نیرو خدمت‌رسانی می‌کنند. از بین این افراد، 64 نفر از پرسنل رسمی پیمانی شرکت فرش، تنظیف و امور رواق‌ها و رسیدگی به فرش‌های دست‌بافت را بر عهده دارند.

بخش نظارت بر خدمات فرش حرم مطهر، متشکل از 50 خادمیار متخصص فرش ماشینی و دست‌باف است که، روزانه نظارت بر این خدمات را، انجام می‌دهند.

وی، اضافه می‌کند: حدود ۷۰۰ نفر نیروی دانش‌آموز هم در سه شیفت، عهده‌دار خدمات مفروش کردن صحن‌ها، برای نمازهای یومیه، اعیاد و مناسبت‌های ملی و مذهبی، هستند.

رئیس اداره خدمات عمومی حرم مطهر رضوی، می‌گوید: روزانه مفروش کردن حرم رضوی به طور میانگین با حدود 19 هزار تخته فرش انجام می‌شود که، این تعداد فرش، حدود 114 هزارمترمربع را مفروش می‌کند.

اما در اعیاد و مناسبتهای خاص این متراژ به بالغ بر ۲۰۰ هزارمترمربع می رسد.

در این ایام خاص، برنامه‌ریزی استفاده حداکثری از حضور نیروها، استفاده از ماشین‌برقی جهت جابجایی فرش‌ها و... مد نظر است.

از نظافت تا ترمیم و واگذاری فرش‌ها

اما این تعداد فرش که روزانه زائران زیادی از آن‌ها استفاده می‌کنند، نیاز به نظافت و شست‌وشوی دائم دارند.

موسوی دراین‌رابطه، بیان می‌کند: سالانه بالغ بر ۳۰۰ هزار مترمربع فرش ماشینی و حدود ۱۵ هزار مترمربع فرش دست‌بافت، برای شست‌وشو، به قالی‌شویی‌های طرف قرارداد، ارسال می‌شود.

وی درباره فرش‌های آسیب‌دیده حرم مطهر رضوی، توضیح می‌دهد: باتوجه‌به وضعیت ظاهری فرش‌ها و بررسی دستگاه نظارت، تصمیم به ادامه استفاده و یا عدم استفاده از فرش‌ها در حرم مطهر، اتخاذ می‌شود.

معمولاً باتوجه‌به نگهداری اصولی از فرش‌ها، آسیب به آنها بسیار جزئی است که رفوگری فرش‌های آسیب‌دیده هم در داخل حرم مطهر علی بن موسی‌الرضا (ع)، انجام می‌شود.

موسوی، ادامه می‌دهد: فرش‌ها بعد از استفاده در صحن و سرای امام هشتم و پس از بررسی دستگاه نظارت از جهت غیرقابل‌استفاده بودن در حرم مطهر رضوی، به‌اصطلاح ازرده‌خارج نامیده می‌شوند و در این مرحله جهت فروش به شرکت فرش آستان قدس رضوی، واگذار خواهند شد.

نقش به نقش از خراسان تا اصفهان

وقتی در جای‌جای حریم امام رئوف قدم می‌گذاری، فرش‌هایی در رنگ‌ها و با طرح‌های مختلف، جلوه‌گری می‌کنند.

بعضی از این فرش‌ها دستباف هستند و برخی که در مسیر ترددها قرار دارند، ماشینی.

رئیس اداره خدمات عمومی حرم مطهر رضوی درباره طرح و نقش این فرش‌ها در حرم امام رضا (ع)، می‌گوید: در تمام فرش‌ها چه دست‌بافت و چه ماشینی، درعین‌حال که تنوع نقشه و رنگ وجود دارد، از نقش‌های اصیل خراسان، اصفهان، کاشان و دیگر نقاط ایران، استفاده می‌شود.

وی در ادامه، یادآوری می‌کند: در سفارش‌های این فرش‌ها، همیشه به‌نوعی عمل می‌شود که تنوع و یکپارچگی در مفروش شدن رواق‌ها یا صحن‌ها نیز، رعایت گردد.