کتاب «موافقت معنایی» با رویکردی نو در مطالعات حدیثی به چاپ دوم رسید

به گزارش آستان نیوز، کتاب «موافقت معنایی» نوشته علیرضا قائمی‌نیا، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به چاپ دوم رسید. این اثر پژوهشی از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده و به بررسی و تبیین نظریه‌ای نو در باب موافقت روایات با قرآن کریم می‌پردازد.

در این کتاب، نویسنده در گام نخست این نظریه را مطرح کرده است که مراد از موافقت روایات با قرآن، «موافقت معنایی» است؛ موافقتی که با بهره‌گیری از اصول و قواعد معناشناسی نوین و زبان‌شناسی جدید قابل‌کشف و تحلیل است.

بر همین اساس، باتوجه‌به سه جریان کلی زبان‌شناسی قرن بیستم شامل زبان‌شناسی گشتاری ـ زایشی، زبان‌شناسی نقش‌گرا و زبان‌شناسی شناختی، انواع موافقت در سه دسته کلی گشتاری، تعبیری (شناختی) و فرانقشی طبقه‌بندی شده و ذیل هر یک، نمونه‌هایی از اقسام موافقت معنایی با ذکر مثال‌هایی از روایات تحلیل شده است. همچنین اقسام موافقت در پیش‌فرض‌ها و لوازم معنایی نیز در ادامه موردتوجه قرار گرفته است.

در این اثر، برخی از اصول مهمی که با استفاده از زبان‌شناسی جدید در فهم و معناشناسی احادیث به‌دست‌آمده، تبیین شده است؛ از جمله نگاه شبکه‌ای به روایات و آیات، تبیین چگونگی موافقت معناشناختی روایات با قرآن، توجه به مفهوم‌سازی‌های روایات بر اساس قواعد معناشناسی و ارتباط‌سنجی مفهوم‌سازی روایات با مفهوم‌سازی‌های آیات.

کتاب «موافقت معنایی» در شش بخش تنظیم شده است. در بخش نخست، چارچوب نظری اثر شامل مباحثی همچون تبیان بودن قرآن، رابطه احادیث با قرآن، مفهوم و انواع موافقت و معنا تبیین شده است. بخش دوم به «موافقت گشتاری» اختصاص دارد و مفاهیمی مانند اصطلاح گشتار، زبان‌شناسی زایشی و ساختار زبان بررسی شده است. در بخش‌های سوم و چهارم، «موافقت تعبیری» و «موافقت فرانقشی» مورد تبیین قرار گرفته و در بخش پنجم، «موافقت در پیش‌فرض‌ها و استلزام و مدلول» در سه فصل به‌صورت تفصیلی بررسی شده است. بخش ششم نیز به تبیین موافقت طولی و موافقت شبکه‌ای در روایات اختصاص دارد.

این کتاب با ارائه نکات تطبیقی گسترده در حوزه زبان‌شناسی، علم اصول و دیگر شاخه‌های علوم اسلامی، برنامه‌ای پژوهشی برای نسبت‌سنجی زبان‌شناختی روایات با آیات ارائه می‌دهد که می‌تواند زمینه‌ساز تحقیقات گسترده‌تر در این حوزه باشد. نویسنده در این اثر تلاش کرده است با بهره‌گیری از جریان‌های مختلف نشانه‌شناختی و زبان‌شناختی، راهی نو برای تحلیل متون روایی با روش‌ها و متد‌های جدید بگشاید؛ رویکردی که می‌تواند تحولی در مطالعات حدیثی ایجاد کند.

مهم‌ترین دستاورد این اثر را می‌توان ارائه و صورت‌بندی «نظریه معناشناختی موافقت» دانست؛ نظریه‌ای که بر اساس آن، موافقت روایات با آیات به منزله موافقتی معناشناختی تلقی می‌شود و بر پایه ضوابط و قواعد زبان‌شناسی و معناشناسی جدید قابل‌کشف و تحلیل است.

گفتنی است، کتاب «موافقت معنایی» در ۷۲۶ صفحه و قطع وزیری، با شمارگان ۳ هزار نسخه و قیمت ۱۵۰ هزار تومان منتشر شده و اکنون از طریق وبگاه رسمی انتشارات آستان قدس رضوی به نشانی www.astanbook.ir برای علاقه‌مندان قابل تهیه است.