همه چیز درباره نشان ملی «طیب»

به گزارش آستان نیوز، طرح کلان ملی طیب که در سال 1399 در راستای توسعه ارزش‌ها و معارف اسلامی در دنیا و با همکاری بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پا به عرصه وجود گذاشت، در تلاش است با گسترش در جهان اسلام، سهمی از بازار جهانی را به خود اختصاص دهد.

ایمان اسدی مدیرعامل موسسه کیفیت رضوی در گفت‌وگو با برنامه علمی «فناورانه» در شبکه شمس‌تی‌وی، جزئیات بیشتری از اقدامات صورت گرفته حوزه نشان اعتباربخش طیب عنوان کرده است که در ادامه می‌خوانید.

موسسه دانش‌بنیان کیفیت رضوی از چه زمانی و با چه رویکردی شکل گرفته است؟

این موسسه در سال ۱۳۹۷ با تدبیر تولیت وقت آستان قدس رضوی ذیل بنیاد بهره‌وری موقوفات، با دو هدف تشکیل شد، یکی در حوزه کیفیت و به منظور ارزیابی زیرمجموعه‌های آستان قدس رضوی از نظر استانداردها و در وهله بعدی با رویکرد توسعه برند طیب که به عنوان یکی از گفتمان‌های قالب موسسه کیفیت رضوی و یکی از برندهای شاخص آستان قدس مطرح است.

ایده اولیه نشان طیب چگونه شکل گرفت؟

ایده اولیه نشان طیب از آیه ۲۴ سوره ابراهیم در قرآن گرفته شده است. با توجه به این‌که پیش فرض تمام فعالیت‌ها و نگاه مسلمانان حلال بودن است، قرآن به ما توصیه می‌کند هر آنچه طیب باشد، استفاده و جاری کردن آن در زندگی ارجحیت دارد، از همین رو نشان یا استاندارد طیب، گفتمانی از قرآن است که توسط این موسسه استخراج شده و به دنبال گسترش آن در جهان اسلام هستیم.

در دنیا نشان‌های اعتباربخش در حوزه‌های مختلف بسیار مرسوم است اما طیب، نشانی برگرفته از فرهنگ ایرانی اسلامی است که از آیات و روایات قرآنی برداشت شده و به عنوان یک زیست بوم و ارزش در زندگی از آن نام می‌بریم و در تلاش هستیم بتوانیم آن را در تمام ارکان زندگی جاری کنیم. موضوعات مختلفی ذیل نشان ارزشمند طیب مدنظر است که مهم‌ترین آن بحث اندازه‌گیری و بررسی کیفیت محصولات، خدمات و فرایندها است.

در دنیا چند نشان نظیر طیب وجود دارد؟

توضح این نکته لازم است که طیب یک برند نیست، بلکه یک نشان اعتباربخش همچون نشان استاندارد ایران،CE  اروپا(استاندارد اروپا) و... است. در دنیا در حوزه نشان‌های اعتقادی چند نمونه شاخص داریم، به عنوان مثال نشان کوشر در میان پیروان دین یهود مطرح است، نشانی که اجازه استفاده از مواد خوراکی را به قوم یهود می‌دهد و هر آنچه نشان کوشر داشته باشد، یهودی‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند.

در جهان اسلام هم نشان حلال مطرح است که خاستگاه آن کشور مالزی می‌باشد. حدود 20 سال از فعالیت نشان حلال در دنیا می‌گذرد و در این مدت توانسته زیست بوم بسیار بزرگی را پوشش دهد. در واقع استفاده از محصولاتی که نشان حلال دارند، به دلیل تضمین کیفیت در تمام دنیا مرسوم شده و حتی توسط غیر مسلمانان هم استفاده می‌شود.

آستان قدس رضوی به عنوان خاستگاهی تمدن‌ساز در جهان شیعه و اسلام، بحث طیب را مطرح کرده است تا این گفتمان در بین شیعیان جهان اسلام مطرح شود، البته اهل سنت هم کاملا به حوزه طیب اعتقاد دارند. در جلسات متعددی که با سازمان جاکیم (سازمان اعتبار بخش برند حلال) برگزار شده است، آن‌ها اذعان کردند نشان حلال صرفا بحث حلال و حرام بودن را برای کالا و محصول در نظر می‌گیرد و به حوزه کیفیت وارد نمی‌شود اما در نشان طیب حدی از کیفیت درنظر گرفته می‌شود که اهمیت آن باعث شد این گفتمان را در آستان قدس رضوی و در پیشگاه امام رضا(ع) آغاز کنیم. در حال حاضر گفتمان خوبی در جهان اسلام شکل گرفته است و کشورهای متعددی برای حمایت از آن اعلام آمادگی کرده‌اند‌.

در این راستا تفاهم‌نامه بسیار خوبی با دانشگاه UPM مالزی که نهاد اعتباربخش و علمی برند حلال است، منعقد شده و از گفتمان و اسناد تهیه شده توسط موسسه کیفیت رضوی هم استفاده می‌کنند. حتی نخست وزیر کشور مالزی روی کاری که این موسسه انجام می‌دهد، صحه گذاشته است. در داخل کشور هم نهادهای مهمی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاونت علمی ریاست جمهوری به عنوان حامی اصلی این فرایند همراه موسسه بوده و از همان ابتدا با پشتیبانی این معاونت، پروژه طیب را پیش بردیم و زیست بوم و اسنادی که برای توسعه این نشان نیاز بود، ذیل معاون علمی ریاست جمهوری آماده شد.

مهم‌ترین بخشی که در کنار موسسه کیفیت رضوی قرار گرفت و به نهادینه شدن این نشان کمک کرد تا بتوانیم در خارج از مرزها به عنوان یک نشان بین‌المللی از آن نام ببریم، سازمان ملی استاندارد ایران بوده است. علاوه‌براین، جلسات متعددی با شورای عالی فرهنگی برگزار شده و گزارش‌های پروژه طیب به رهبر معظم انقلاب نیز ارائه شده است، ایشان در یکی از جلسات فرموده بودند که در حوزه علوم اسلامی و گفتمان سازی در حوزه تمدنی مطالب بسیار کمی وجود دارد و موضوع طیب از آن دست مواردی است که می‌تواند به توسعه جهان اسلام و گسترش تمدنی گفتمان شیعه کمک کند. این امر موجب خوشحالی است که توانسته‌ایم یکی از منویات رهبر معظم انقلاب را در حوزه گفتمان اسلامی برای نظام جمهوری اسلامی ایران انجام دهیم.

نشان طیب چه قرابت‌هایی با ارزش‌های بومی، فرهنگی و سیاسی کشور دارد؟

در بیانات رهبر معظم انقلاب بارها از کلمه نفوذ استفاده شده است. امروز در گفتمان مدیریتی کشور و در دروسی که در دانشگاه‌ها برای حوزه مدیریت تدریس می‌شود، از اصولی نام برده می‌شود که از غرب آمده، کما این‌که خواستگاه این اصول در ابتدا جهان اسلام بوده است اما غربی‌ها با کالیبره کردن(واسنجی) این مدل‌ها، آن‌ها را به نام خود برای سایر کشورها منتشر می‌کنند و نسخه می‌پیچند. مهم‌ترین مدلی که ما در حوزه استراتژیک استفاده ‌می‌کنیم و در دانشگاه تدریس می‌شود، مدل دیوید و برخواسته از یهودیت و صهیونیسم است که چنانچه نتوانیم گفتمان خود را پیاده کنیم، برای ما مشکل‌ساز خواهد شد.

یکی از اقدامات صورت گرفته در حوزه نشان طیب، طراحی مدل الگوی اسلامی پیشرفت براساس مدل طیب است، بدین معنا که تمام چک لیست‌های مورد نیاز برای یک سازمان طیب، اسلامی و ایرانی از نگاه قرآن، دین اسلام و کشور جمهوری اسلامی ایران احصاء و در غالب مدل‌های بین‌المللی مانند EFQM، ایزوها و استاندارها پیاده‌سازی شده است و می‌توانیم در اختیار نهادهای اعتباربخش برای ارزیابی سازمان‌ها قرار دهیم.

خوشبختانه امروز همکاری بسیار خوبی با سازمان تعالی و الگوی پیشرفت اسلامی در حال انجام است. سوالاتی که برای کارشناسان و ارزیابان موسسه مطرح است، در چک لیست‌ها گنجانده شده که مورد استقبال هم قرار گرفته است، امیدواریم شرایطی مهیا شود تا در آینده‌ای نزدیک مدل طیب را به جای مدل دیوید و مدل‌های غربی در دانشگاه‌ها تدریس کنیم و در کتاب‌های رفرنس ارائه دهیم.

ناگفته نماند طیب فقط نشان اعتباربخش یا استاندارد صرفا برای حوزه مواد غذایی نیست، بلکه برای حوزه‌هایی همچون انیمیشن، مدیریت، سازمان‌ها، خدمات، لباس و... کاربرد دارد.

تا الان چه سازمان‌ها و نهادهایی برند طیب را دریافت کردند؟

از ابتدای سال ۱۴۰۲ مرحله تجاری‌سازی طیب آغاز شده است و سازمان‌های بسیاری متقاضی دریافت نشان طیب هستند که در لیست ارزیابی‌ها و پیاده‌سازی‌ها قرار گرفته‌اند. فقط در یک روز ۱۱ درخواست برای دریافت نشان طیب از کشور مالزی دریافت کرده‌ایم که مهم‌ترین آن از کارخانه پافود مالزی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات غذایی آماده در این کشور بوده است. علاوه‌براین، در جلسه‌ای که با مشاور حزب‌الله لبنان برای برگزاری نمایشگاهی در این کشور برگزار شد، طرف لبنانی بر استانداردهای حلال و طیب تاکید کرد و قرار شد کار مشترکی آغاز شود.

نخستین بخشی که فرایند نشان طیب در آن اجرا، ممیزی و عارضه‌یایی شد، مهمانسرای آستان مقدس حضرت رضا بود که ارزیابی آن در سه مرحله صورت گرفت. در این ارزیابی‌ها اصلاحاتی انجام شد و در نهایت مهمانسرای حضرت در سال جاری موفق به دریافت نشان طلایی طیب شد. در حال حاضر نیز این مهمانسرا به عنوان الگویی برای رستوران‌ها و مهمانسراهای اماکن متبرک مطرح است.

برای اعطای نشان طیب به یک مجموعه چه شاخص‌هایی سنجیده می‌شود؟

برخلاف ایزوها و استاندارهای مرسوم که در یک بخش موضوع را بررسی می‌کنند، در نشان طیب پنج رکن شامل سلامت، حلیت، اصالت، جذابیت و آراستگی و برکت برای ارزیابی یک محصول یا خدمت بررسی می‌شود که در برگیرنده تمام موارد است. در نهایت با سنجه‌ها و چک لیست‌های درنظر گرفته شده و متناسب با امتیازی که یک مجموعه کسب می‌کند، نشان برنزی، نقره‌ای یا طلایی طیب اعطا می‌شود.

برای ورود به این فرایند، سازمان‌ها یا محصولات در نخستین گام، درخواست گواهی ورود به زیست بوم و ارزیابی را مطرح می‌کنند و بعد پس از ارزیابی، عارضه‌یابی و انجام اصلاحات، موفق به دریاقت تندیس می‌شوند.

موسسه کیفیت رضوی آماده هر نوع همکاری با سازمان‌ها برای ارزیابی، عارضه‌یابی و اجرای نشان طیب است، چراکه دریافت این نشان علاوه‌بر کمک به دریافت استانداردهای مختلف تکلیفی همچون ایزو و استاندارد ایران، در حوزه تعالی نیز شرکت‌ها را یاری خواهد کرد.