گردآوری بیش از 2 میلیون نسخه نشریه در گنجینه رضوی

به گزارش آستان نیوز، در حال حاضر این اداره مطبوعات در ذیل مدیریت امور اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی وظیفه شناسایی، فراهم‌آوری، آرشیو و خدمات منابع را در 4 بخش زیرمجموعه خود بر عهده دارد و از آن به عنوان یکی از سه مرکز مهم مطبوعاتی کشور نام برده می‌شود. در ادامه بخش‌هایی از گفت‌وگوی ما را با ابراهیم حافظی رئیس اداره مطبوعات آستان قدس رضوی درباره فعالیت‌ها و دستاوردهای این آستان مقدس در حوزه مطبوعات می‌خوانید.
 

رویکردها و خدمات اداره
کارشناسان این اداره در تلاش هستند ضمن جذب حداکثری مطبوعات چاپ شده در اقصی نقاط کشور، اولویت‌های مجموعه‌سازی را مدنظر قرار دهند و تهیه نشریات چاپ استان‌های خراسان، نشریات دینی به ویژه مرتبط با حوزه اهل بیت(ع)، شناسایی نفایس و تکمیل مجموعه آن‌ها را در دستور کار داشته باشند. بدین ترتیب سعی می‌شود روند کمی و کیفی مجموعه حفظ و سازماندهی آن در بهترین شرایط کارشناسی صورت پذیرد. مستندسازی مطبوعات نیز به روز انجام می‌شود و اطلاعات موجودی آرشیو در کوتاه‌ترین زمان از طریق سامانه‌های کتابداری در دسترس پژوهشگران قرار می‌گیرد. همچنین ارائه خدمات به روز و با مشاوره‌های تخصصی به شکل حضوری و غیرحضوری انجام می‌شود. با توجه به دیجیتال‌سازی بیشتر منابع نیز تلاش می‌شود از طریق سامانه کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی، نشریات در اختیار پژوهشگران به ویژه محققان در خارج از شهر مشهد در سرتاسر ایران و حتی خارج از کشور قرار گیرد. در واقع محققان می‌توانند از طریق درگاه این کتابخانه دیجیتال به متن برخی از نشریات و نفایس موجود دسترسی داشته باشند. علاوه بر خدمات نشریات آرشیوی به‌صورت چاپی و دیجیتال، ارائه خدمات از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی که دسترسی به آن میسر است، از طریق بخش تالار محققان مطبوعات آستان قدس رضوی انجام می‌شود.
 

معرفی منابع و نفایس
در حال حاضر میزان منابع این آرشیو از 300 عنوان موجود در زمان پیروزی انقلاب به 35 هزار عنوان رسیده است که بیش از 2 میلیون نسخه روزنامه، مجله و سالنامه؛ از قدیمی‌ترین روزنامه چاپ شده در ایران تا بسیاری از نشریات در حال چاپ را شامل می‌شود. این نشریات آرشیوی به بیش از 70 زبان مختلف هستند. در واقع، بیش از 29 هزار عنوان به زبان فارسی، ترکی، کردی، 5 هزار عنوان به زبان‌های لاتین و 1000 عنوان به زبان عربی و اردو جذب اداره مطبوعات آستان قدس رضوی شده است.
از مجموعه نشریات مهم این آرشیو نیز به طور نمونه می‌توان به مجموعه مطبوعاتی «مرحوم محمد گلبن» که دربردارنده بالغ بر 1500 عنوان در بیش از 58 هزار نسخه است، مجموعه نشریات «استاد سید فرید قاسمی» که بالغ بر 2 هزار عنوان در بیش از 36 هزار نسخه است و مجموعه نشریات «دانشجویی» اهدایی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که شامل 9 هزار و 800 عنوان نشریه در 52 هزار نسخه است، اشاره کرد. همچنین در این آرشیو بیش از 4 هزار عنوان نشریه نفیس مربوط به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی وجود دارد که به طور مثال می‌توان از تصویر تک شماره‌ای از قدیمی‌ترین روزنامه چاپ ایران با نام «کاغذ اخبار» در سال 1216 شمسی، دوره کامل روزنامه «وقایع اتفاقیه» در سال 1229 شمسی، مجله عربی «المقتطف» چاپ مصر در سال 1876 میلادی، نسخه‌هایی از قدیمی‌ترین نشریه مصور جهان با نام «The Illustrated London News» چاپ لندن، دوره کامل «سالنامه ایران»؛ قدیمی‌ترین سالنامه چاپ ایران در سال 1251 شمسی و دوره کامل قدیمی‌ترین نشریه فرانسوی زبان ایران با نام «Écho de Perse» به معنی پژواک ایران که در سال 1885 میلادی در تهران منتشر شده است، نام برد. 
 

مهمترین دستاوردها 
از جمله دستاوردهای مهم اداره مطبوعات آستان قدس رضوی در 10 سال اخیر نیز می‌توان به ثبت و مستندسازی بیش از 400 هزار نسخه نشریه، همکاری با روابط عمومی سازمان کتابخانه ها در تولید مستند تلویزیونی «میراثی از سناباد» در 13 قسمت برای معرفی فعالیت‌ها و منابع مطبوعاتی سازمان، حضور جدی در فضای مجازی با تولید بیش از 500 محتوای تصویری و نوشتاری، ایجاد کامل‌ترین مجموعه نشريات دانشجويي ایران با حدود 10 هزار عنوان، دیجیتال‌سازی بیش از یک میلیون نسخه نشریه، راه‌اندازی شعبه دوم مطبوعات آستان قدس رضوی در کتابخانه وزیری یزد با 400 هزار نسخه نشریه، راه‌اندازی اولین كتابخانه تخصصي مطبوعات در کشور با 2 هزار و 300 جلد کتاب، انتشار بیش از 10 جلد کتاب و پایان‌نامه بر اساس محتوای منابع مطبوعاتی آرشیو، استخراج بیش از 400 هزار محتوای خبری، مقاله و مطلب از روزنامه و مجله‌های دوره قاجار و پهلوی، دسترس‌پذیری نشریات دیجیتال از طریق سامانه کتابخانه دیجیتال به آدرس digital.aqr.ir، برگزاری 5 نمایشگاه تخصصی در حوزه مطبوعات و برگزاری بیش از 20 نشست تخصصی در حوزه مطبوعات و روزنامه‌نگاری، اشاره کرد. 
همچنین این مرکز مطبوعاتی در چهار دهه فعالیت مستقل با انجام اقداماتی نظیر تهیه بزرگترین آرشیو نشریات دانشجویی کشور، گردآوری بزرگترین آرشیو نشریات چاپ خراسان با 2 هزار و 800 عنوان، جذب بیش از 400 عنوان نشریه فارسی چاپ خارج از کشور و نگهداری افزون بر 4 هزار عنوان نشریه نفیس مربوط به قبل از دهه 60 شمسی، یکی از مراکز مهم تحقیقاتی- مطبوعاتی کشور با چاپ بیش از 50 جلد کتاب بر اساس منابع سازمان، دیجیتال‌سازی بیش از یک میلیون نسخه نشریه و دسترس‌پذیری آن‌ها به صورت آنلاین و آفلاین، کنکاش روزنامه و مجله‌های قبل از پیروزی انقلاب و استخراج بیش از 400 هزار محتوا و دسترس‌پذیری آفلاین به فهرست آن‌ها برای پژوهشگران و جذب و آرشیو نشریه از تمام استان‌ها و شهرهای ایران، توانسته خود را از سایر مراکز مطبوعاتی کشور متمایز کند. 
شایان ذکر است، اداره مطبوعات با شماره تلفن 05132232519 پاسخگوی درخواست‌های پژوهشگران و همکاری با مجموعه‌داران است. همچنین این مرکز آمادگی دارد روزنامه، مجله‌ها و سالنامه‌های اشخاص حقیقی و حقوقی را دریافت و در شرایط استاندارد حفظ و نگهداری و به نام مجموعه‌دار ثبت و ضبط کند.