روایت‌پردازی و جذابیت داستانی؛ کلید موفقیت رمان نوجوان

به گزارش آستان نیوز، هم‌زمان با هفته وحدت نشست نقد و بررسی رمان نوجوان «راز قنات» اثری از انتشارات به نشر، در فروشگاه کتاب انتشارات به نشر در تهران، برگزار شد. 

خاطرات کودکی؛ سرچشمه الهام نویسندگی  

 فاطمه بختیاری کهکی، نویسنده کتاب «راز قنات»، در این نشست به تشریح فرایند خلق این رمان نوجوان و خاطرات شخصی الهام‌بخش آن پرداخت.
وی با اشاره به تأثیر خاطرات دوران کودکی خود در روستا در زمان جنگ تحمیلی، توضیح داد: فضای آزاد و بکر روستا برای من که در شهر، بزرگ شده بودم، دنیای جدیدی بود. این خاطرات به‌مرور تبدیل به سوژه‌ای برای نوشتن شدند و نه‌تنها در «راز قنات»، بلکه در دیگر آثارم نیز از آنها استفاده کردم.
نویسنده کتاب «راز قنات» گفت: روستاها با فضای دست‌نخورده‌شان می‌توانند بهترین سوژه‌ها و شخصیت‌ها را برای داستان‌نویسی ارائه دهند.

جذابیت؛ کلید همراه‌کردن مخاطب نوجوان  

نویسنده «راز قنات» با تأکید بر اهمیت جذابیت در داستان‌نویسی برای نوجوانان، گفت: پس از پایان نگارش رمان "راز قنات"  خوانش آن را به چند نفر سپردم.
وی افزود: پس از دریافت بازخورد همکارانم مانند آقای سید سعید هاشمی، متوجه شدم اثر اولیه کشش لازم را ندارد؛ بنابراین در بازنویسی‌ها، صحنه‌های پلیسی و ماجراجویانه را اضافه کردم تا مخاطب را همراه کنم.

چالش‌های شروع داستان و بازنویسی‌های مکرر  

بختیاری به مشکلات شروع داستان اشاره کرد و افزود: فصل‌های اولیه به‌ویژه فصل اول، بسیار سخت نوشته شدند و حتی خودم هم هنگام بازخوانی، احساس کردم ممکن است نوجوانان را جذب نکند.
 وی با اشاره به بازنویسی‌های متعدد اثر گفت: اگر فرایند چاپ کتاب طولانی نبود، قطعاً باز هم آن را بازنویسی می‌کردم تا شروع جذاب‌تری داشته باشد.
بختیاری اظهار داشت: هدف من از نوشتن «راز قنات»، سرگرم‌کردن و هم‌ذات‌پنداری با مخاطب نوجوان بود و خوشحالم که این اثر موردتوجه قرار گرفته است.
 وی از انتشار سه رمان دیگر پس از «راز قنات» خبر داد و گفت: تجربیات این کتاب، مسیر نویسندگی ام را متحول کرد. 

ضعف در بازنمایی فرهنگ روستایی در دهه ۶۰  

حمید بابایی، منتقد ادبی، در نشست نقد و بررسی رمان «راز قنات» با اشاره به کاستی‌های جدی در فضاسازی، منطق روایی و بازنمایی فرهنگ روستایی دهه ۶۰، این اثر را نمونه‌ای از ضعف‌های رایج در رمان‌نویسی نوجوان دانست و بر لزوم حرفه‌ای‌تر شدن ناشران در طراحی جلد و ویرایش تأکید کرد.  

  بابایی با اشاره به ماهیت «رمان واقع‌گرای اجتماعی» اثر، تأکید کرد:  رمان «راز قنات» می‌خواهد مسائل اجتماعی دهه ۶۰ را روایت کند، اما در بازنمایی فضای روستایی و المان‌های خاص این دهه ناتوان است. روابط شخصیت‌ها شهری است، دیالوگ‌ها فاقد رنگ‌وبوی روستایی است و حتی مسئله احتکار که محور اصلی داستان است، با منطق روستایی همخوانی ندارد.  
منتقد «راز قنات» با اشاره به ضعف در زمان‌بندی روایت گفت: زمان رخدادها با زمان روایت همخوانی ندارد. مثلاً وقتی دختر در چاه می‌افتد، انتظار داریم نجات او حداقل ۲۰ دقیقه طول بکشد، اما در داستان، هم‌زمان با بیهوشی و هوشیاری او، هیچ‌کس برای کمک نمی‌آید. این ضعف در فضاسازی، کل منطق داستان را زیر سؤال می‌برد.
 بابایی همچنین به عدم توجیه روان‌شناختی عمل شخصیت «کَرَم» اشاره کرد: چرا یک قاتل فراری باید در روستا بماند؟ چرا انتقام می‌خواهد؛ ولی تنها به سراغ یک دختر می‌رود؟ این رفتارها بدون پشتوانه روانی و منطقی است.  

ساده‌انگاری در رمان نوجوان  

بابایی با انتقاد از «ساده‌پنداری نوجوان» در ادبیات ایران گفت: نوجوان امروز آثار پیچیده‌تر و عمیق‌تری در جهان می‌خواند. رمان «راز قنات» می‌توانست با پرداخت بهتر، هم‌ذات‌پنداری عمیق‌تری ایجاد کند. 
وی افزود: صحنه‌ای که قرار بود نقطه اوج داستان باشد (افتادن در چاه)، به‌اندازه کافی پرداخت نشد و از ظرفیت‌های دراماتیک آن استفاده نشد.  
منتقد ادبی در پایان به مسئله طرح جلد کتاب اشاره کرد و گفت: طرح جلد رمان «راز قنات» نیز اگرچه زیباست، اما با محتوای کتاب همخوانی ندارد و بیشتر شبیه کتاب‌های درسی دهه ۶۰ است.
 وی از نویسندگان خواست در فرایند طراحی جلد مشارکت جدی‌تری داشته باشند.    
 بابایی با تشکر از نویسنده برای جسارت در نقدپذیری تصریح کرد: «راز قنات» باوجود ضعف‌های فنی، اثر قابل‌قبولی است و می‌تواند با بازنویسی‌های جدی به اثر بهتری تبدیل شود.