به یاد عالمی که از جنس فیروزه بود/ نگاهی به ویژگی‎های علمی و اخلاقی مرحوم حاج علی اکبر الهی خراسانی

یادداشت- حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی‌اکبر الهی خراسانی در سال ۱۳۲۱ شمسی در شهرستان نیشابور در خانواده مذهبی به دنیا آمد.

به گزارش آستان نیوز، در سال ۱۳۳۵ شمسی برای فراگیری علوم دینی وارد مدرسه علمیه گلشن نیشابور شد و سپس در حوزه علمیه مشهد مشغول تحصیل شد و از محضر بزرگان حوزه خراسان همچون آیات عظام و حجج اسلام حاج شیخ مسلم غرویان، حاج شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری، شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد، حاج شیخ کاظم مدیر شانه‌چی، حاج شیخ محمد واعظ‌زاده خراسانی، حاج شیخ حسنعلی مروارید، حاج میرزا جواد آقا تهرانی، حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج سید محمدهادی میلانی، حاج سید عبدالله شیرازی، حاج سید ابراهیم علم‌الهدی و حاج شیخ حسین وحید خراسانی بهره برد.
استاد در این مدت، موفق به دریافت اجازۀ کتبی نقل حدیث از بزرگان از جمله مرحوم آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی شد و همچنین از برخی مراجع، اجازۀ تصدی امور حسبیه دریافت کرد. ایشان در سال ۱۳۴۴ شمسی گواهینامۀ مدرسی علوم منقول از تهران را اخذ نمود و در سال ۱۳۵۲ شمسی مدرک کارشناسی فقه و مبانی حقوق اسلامی را از دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد دریافت کرد.
اهتمام به تدریس و تحقیق مستمر علوم اسلامی به ویژه علوم قرآن و حدیث و معارف اهل‌بیت(ع) از ویژگی‌های شخصیت علمی ایشان بود. او در عین پایبندی به سنت‌های اصیل حوزه‌های علمیه، بنیانگذار تدریس کتب نوآمد در حوزه علمیه مشهد شد و برخی آثار را برای نخستین بار تدریس و ترویج نمود و به رشد و جهش علمی طلاب کمک شایانی کرد.
در سال 1363 شمسی از سوی تولیت وقت حرم مطهر رضوی مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی به ریاست بنیاد تازه تأسیس پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منصوب شد و اداره آن را به مدت حدود سه دهه برعهده داشت که فصل دیگری از خدمات درخشان آن مرحوم در این مرحله رقم خورد و منشاء آثار و تحقیقات کم‌نظیری شد که برخی در جهان اسلام مطرح گردید.
معظم له در خصوص تاسیس بنیاد برای اینجانب چنین تعریف می‎کردند که «یک روز مرحوم دکتر علی محمد برادران رفیعی که در آن زمان رئیس سازمان کتابخانه بودند به من زنگ زدند گفتند تشریف بیارین دفترم و منم رفتم. بعد از احوالپرسی گفتند که قصد داریم مؤسسه‌ای علمی به نام بنیاد تاسیس کنیم. میزی گوشه اتاقشون بود، گفتند این میز در اختیار شما و اساسنامه بنیاد را بنویسید و من هم نشستم و اساسنامه را با همکاری ایشان نوشتم و به این شکل بنیاد پژوهش‌های اسلام که در کشور نادر بود در مشهد بنیان‌گزاری شد».
در دوره ریاست بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، این مرکز علمی در جوار حرم امام رضا(ع) تبدیل به یک قطب علمی در جهان اسلام و تشیع شد و با گردآوردن محققان صاحب نام خراسان و ایران، آثار ماندگاری را به کتابخانه ایران و اسلام تقدیم نمود. ایشان بنیاد را مکانی برای تبلیغ دین و دانش برای خود ساخته بود نه دکانی برای تجارت.

چرا عالمی از جنس فیروزه؟!
شایسته است برای لقبی که به ایشان داده‌ام به تاریخ بر گردیم. فيروزه مونث كلمه فيروز است كه خود معرب كلمه پيروز مي‌باشد. دليل اين نامگذاري را بايد در مسايل اعتقادي پيشينيان جستجو كرد. چراكه ايشان بر اين باور بوده‌اند كه فيروزه باعث پيروزي، موفقيت و شادكامي مي‌شود. بر همين اساس بوده است كه بعضي از پادشاهان ايران در جنگ‌هايشان نگين‌هايي از فيروزه را همراه خود می‌بردند تا به پيروزي آنها كمك نمايد و يا سواركاران براي جلوگيري از سقوط از اسب همواره فيروزه به همراه خود داشته‌اند. به هر طريق فيروزه نام فراگير اين كاني در ايران بوده و هست. این وجه که استاد چون فیروزه‌ای در بنیاد بودند که باعث پیروزی، موفقیت و شادکامی همکاران در بنیاد شده بودند و بنیاد سربلند در کشور بود.
نامگذاری در بین افراد محلی که مشغول استخراج این کانی قیمتی از معدن آن هستند اما داستان دیگری را دنبال می‌کند. افراد محلي روستاي معدن فيروزه اين كاني را به صورت عام « رِزْقي» نام می‌نهند. اين كلمه به معناي چيزي است كه جهت رزق و روزي اعطا مي‌شود و استفاده از آن از اعتقادات مذهبي افراد منطقه سرچشمه مي‌گيرد. در اين منطقه اعتقاد عمومي بر آن است كه معدن فيروزه را خداوند جهت تامين روزي به ايشان اعطا فرموده است و به همين خاطر افراد محلي (مخصوصا در زمان‌هاي گذشته) احترام فراواني براي آن قائل بوده‌اند. الهی انصافا چون پدری دلسور و چون فیروزه رزق و روزی رسان برای همه همکارن خویش در بنیاد بود. بنیاد نخست با یک نفر تاسیس و با 250 نفر پژوهشگر و استاد فرهیخته تحویل آستان قدس داد و از بنیاد خداحافظی کرد. عاشَ سعیداً و ماتَ سعیدا
استاد الهی خراسانی را با توجه به ویژگی‌های که از سنگ فیروزه گفته شده باید مردی از جنس فیروزه نامید. چرا که از شهر فیروزه برخاست و چون فیروزه در عرصه پژوهش‌های اسلامی و انسانی پیروزمند و سربلند برآمد و چون فیروزه مایه برکت و رزق و روزی برای همکارانش بود مردی که نان داد و نان نبرید، چون فیروزه گرانقدر بود و عزیز از دنیا رفت و تشیع جنازه و مراسم ختم گواه بر این مدعاست.
یادداشتی از دکترعلی‎جان سکندری، عضو هیئت علمی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی