کتاب «آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها»؛ تاریخچه مدیریتی حرم امام رضا (ع) از گذشته تا امروز

به گزارش آستان نیوز، دکتر رضا نقدی، پژوهشگر و مدیرگروه فرهنگ و هنر اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در گفت‌وگو با خبرنگار ما، به تشریح جزئیات و محتوای کتاب جدید خود تحت عنوان «آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها» پرداخت و گفت: این کتاب در برگیرنده تاریخچه مدیریت حرم مطهر امام رضا (ع) از زمان شهادت امام تا دوران معاصر، است.

تاریخچه تولیت ونایب‌التولیه‌ها

نقدی در پاسخ به سؤالاتی در خصوص انگیزه نگارش کتاب بیان کرد: این کتاب به بررسی افرادی می‌پردازد که از ابتدا، از زمان دفن امام رضا (ع) در خاک سناباد، مدیریت امور حرم مطهر و زائران را بر عهده داشتند. 
این افراد از طرف حکومت‌ها و یا از میان سادات موسوی برای نظارت بر موقوفات و نذورات و ساخت‌وسازهای حرم مطهر امام رضا (ع)، منصوب می‌شدند.
وی ادامه داد: واژه‌های «متولی» و «نایب‌التولیه» به افرادی اطلاق می‌شد که مسئولیت‌های مختلفی در اداره امور حرم امام رضا (ع) داشتند. 
 این مسئولیت‌ها شامل تمشیت امور مالی، اداری و خدماتی و همچنین نظارت بر موقوفات و نذورات وقف شده به حرم مطهر، بود.

ساختار کتاب و تقسیم‌بندی تاریخی

این پژوهشگر، افزود: کتاب «آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها»، به‌گونه‌ای طراحی شده که خواننده را درک بهتری از تاریخچه مدیریتی حرم مطهر امام رضا (ع) در دوره‌های مختلف تاریخی به‌ویژه در دوره‌های حساس تاریخ ایران، همچون دوره تیموری، صفوی، افشاریه، قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی، می‌دهد. 
دکتر نقدی، ادامه داد: این کتاب به بخش‌های مختلف تقسیم شده تا برای خواننده جذاب و قابل‌استفاده باشد. 
هر بخش، شامل یک دوره تاریخی خاص است که در آن متولیان و نایب‌التولیه‌ها نقش‌برجسته‌ای در اداره امور حرم، داشتند.

نقش و تحول تولیت از گذشته تا امروز

نویسنده کتاب، در توضیح تاریخچه تولیت حرم مطهر امام رضا (ع)، گفت: از آغاز تا دوران صفویه، سادات موسوی و رضوی مسئولیت حرم را بر عهده داشتند. 
در دوران صفوی و به‌ویژه در دوره شاه‌طهماسب صفوی، سیستم مدیریت حرم مطهر رضوی از سوی حکومت‌های مرکزی سامان‌دهی شد و متولیان، از سوی حکمرانان، تعیین می‌شدند.

هدف و مخاطب کتاب

نقدی همچنین در خصوص هدف از نگارش این کتاب گفت: هدف ما از نگارش این اثر، معرفی چگونگی اداره امور حرم امام رضا (ع) در طول تاریخ و ارائه جزئیات مربوط به تولیت و نایب‌التولیه‌ها به‌ویژه در دوره‌های تاریخی مختلف است. 
این کتاب علاوه بر پژوهشگران، برای مسئولان و اولیای آستان قدس رضوی نیز کاربرد فراوانی دارد تا بامطالعه تاریخچه این تحولات مدیریتی، بتوانند در فرایند تصمیم‌گیری‌های امروزین، از آن بهره‌برداری کنند.
شایان‌ذکر است، کتاب «آستان قدس رضوی: متولیان و نایب‌التولیه‌ها» و دیگر آثار ارزشمند بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی اکنون در دسترس عموم قرار دارد و علاقه‌مندان می‌توانند آن‌ها را از فروشگاه مجموعه واقع در بست طبرسی یا از طریق فروشگاه اینترنتی آستان به نشانی https://astanbook.ir
 خریداری کنند.