ایران نیازمند ایجاد یک ستاد مشترک یا قرارگاه مرکزی در حوزه هوش مصنوعی است

به گزارش آستان نیوز،این  نشست هم‌اندیشی با همکاری فراکسیون هوش مصنوعی مجلس شورای اسلامی و شماری از نهادهای تخصصی، در سالن اجتماعات زائرسرای رضوی مشهد برگزار شد و بیش از ۱۵۰ نفر از مدیران حاکمیتی، نخبگان علمی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این رویداد حضور داشتند و درخصوص چگونگی تحقق حکمرانی داده‌محور در سطوح مختلف مدیریتی کشور به بحث و تبادل نظر پرداختند.

ضرورت شکل‌گیری بازارگاه داده در کشور

دکتر رضا تقی‌پور انوری، رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس شورای اسلامی، در این همایش، با بیان اینکه مواجهه جمهوری اسلامی ایران با فناوری‌های نوین باید فعال و مبتکرانه باشد، گفت: دنیا امروز با تدبیر و برنامه‌ریزی دقیق در حوزه هوش مصنوعی پیش می‌رود و ما نیز باید متناسب با رهنمودهای مقام معظم رهبری، با ورود صحیح و حکمرانی مناسب، از فرصت‌های این فناوری برای پیشرفت کشور بهره‌مند شویم.
وی با اشاره به فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره لزوم توجه ویژه به هوش مصنوعی، اظهار کرد: بی‌تردید فناوری‌های نوظهور، به‌ویژه هوش مصنوعی، مولد فرصت‌های تازه برای کشور هستند؛ مشروط بر اینکه حکمرانی دقیق و داده‌محور بر این حوزه حاکم شود.
تقی‌پور با بیان اینکه در کنار فرصت‌ها، تهدیداتی نیز در استفاده نادرست از فناوری‌های هوشمند وجود دارد، افزود: در جنگ اخیر 12 ‌روزه، دشمنان ما با خیانت به دانش بشری، از هوش مصنوعی برای شناسایی و هدف قرار دادن صدها نقطه در غزه استفاده کردند. این اتفاق نشان داد که مدیریت اخلاقی و انسانی این فناوری در سطح جهان دچار چالش جدی است.
رئیس فراکسیون هوش مصنوعی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: ما در این هم‌اندیشی دو روزه تلاش داریم تا مفهوم حکمرانی داده را از یک شعار به یک برنامه علمی و مدبرانه تبدیل کنیم؛ چراکه حل مسائل پیچیده امروز کشور بدون بهره‌گیری از حکمرانی داده‌محور تقریباً غیرممکن است.

ضرورت توسعه فیبر نوری

وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات هم با تأکید بر نقش زیرساخت‌های ارتباطی در حکمرانی داده‌محور، توسعه فیبر نوری را شریان حیاتی تحقق این نوع حکمرانی دانست.
دکتر عیسی زارع‌پور، با اشاره به پیشرفت چشمگیر طرح ملی فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها، گفت: این فناوری با سرعت بالا، امنیت و پایداری قابل‌اتکا، زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های دقیق، عدالت ارتباطی و اعتماد عمومی در کشور است.
وی مرکز ملی تبادل اطلاعات کشور را قلب تپنده حکمرانی داده‌محور دانست و افزود: رشد چشمگیر استعلام‌های برخط بین دستگاهی و اتصال آنها به یکدیگر حاصل قانون‌گذاری درست مجلس و اجرای مؤثر دولت بوده است.  
به گفته وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات، نسخه‌نویسی الکترونیکی و احراز هویت برخط در انتخابات از نمونه‌های موفق این حوزه هستند که در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد نسخه‌ها به‌طور کامل الکترونیکی تهیه و پردازش می‌شوند.  
وی ادامه داد: پوشش ۱۰۰ درصدی ارتباطات در شعب اخذ رأی و انجام بیش از ۹۹ درصد استعلامات به‌صورت برخط، نتیجه توسعه چشمگیر زیرساخت‌های ارتباطی در شهرها و روستاها می‌باشد که ظرفیت شبکه مادر ارتباطی کشور را به‌اندازه سه دهه گذشته افزایش داده و بیش از ۱۱ هزار روستا را به شبکه متصل کرده است.

ضرورت تربیت مدیران دیجیتال برای کاهش وابستگی به مشاوران خارجی

دکتر هانی پرهیزگار، مدیرعامل مجموعه بین‌المللی «چمران» و دکترای رایانه و هوش مصنوعی، با تأکید بر اهمیت شکل‌گیری ساختار منسجم در حکمرانی هوش مصنوعی اظهار کرد: امروز سرعت تحولات فناورانه به حدی بالاست که اگر ساختار و ستاد مشترک هماهنگ برای هدایت این حوزه نداشته باشیم، فرصت‌ها به تهدید تبدیل خواهد شد.
وی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران برای گام‌برداشتن مؤثر در مسیر حکمرانی داده، نیازمند ایجاد یک ستاد مشترک یا قرارگاه مرکزی در حوزه هوش مصنوعی است تا تصمیمات، مقررات، پروژه‌ها و منابع این بخش به‌صورت متمرکز و هماهنگ مدیریت شود.
مدیرعامل مجموعه چمران، ایجاد زیرساخت داده را زیربنای توسعه فناوری هوش مصنوعی دانست و گفت: تمام فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی زمانی کارآمد خواهند بود که داده وجود داشته باشد؛ ازاین‌رو، احداث مراکز داده (Data Centers) و مزارع پردازشی GPU باید در اولویت سیاست‌گذاری کشورها قرار گیرد.
پرهیزگار در ادامه با اشاره به چالش جزیره‌ای بودن داده‌ها در بسیاری از کشورها تصریح کرد: هر دستگاه یا وزارتخانه داده‌های خود را جداگانه نگهداری می‌کند و این عدم ‌ارتباط ساختاری، مانع شکل‌گیری تصمیمات کلان هوشمند می‌شود. تعریف دقیق مالکیت و حاکمیت داده ضروری است، زیرا امنیت ملی آینده کشورها به مالکیت داده وابسته است.
وی افزود: داده‌های حاصل از فرایندهای هوش مصنوعی نیز باید ذیل حاکمیت ملی تعریف شوند؛ چراکه ارزشمندترین داده‌ها، داده‌های تحلیلی و تصمیم‌یار هستند که می‌توانند مبنای تصمیم‌گیری دقیق و علمی مدیران ارشد قرار گیرند.
وی در پایان با تأکید بر لزوم هم‌افزایی میان دولت، دانشگاه و بخش خصوصی خاطرنشان کرد: توسعه حکمرانی داده و تربیت مدیران دیجیتال، دو رکن اساسی در مسیر شکل‌گیری دولت هوشمند و کارآمد هستند. آینده کشورها به میزان توان آن‌ها در استفاده هدفمند از داده و تصمیم‌سازی هوشمند گره خورده است.

توسعه هوش مصنوعی نیازمند انسجام ملی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی است  

دکتر علیرضا ابوالحسنی یکی از صاحب‌نظران برجسته حوزه هوش مصنوعی نیز، با تأکید بر اهمیت امنیت داده‌ها و توسعه زیرساخت‌های فناورانه در کشور، گفت: توسعه هوش مصنوعی نیازمند انسجام ملی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی است. 
وی عنوان کرد: تحقق پیشرفت در عرصه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین تنها با هم‌افزایی ملی، ایجاد ساختارهای بومی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان ممکن است.
دکتر ابوالحسنی به پنج لایه اصلی در حوزه محتوای هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: داده‌ها، سکوی‌های فناوری، مدل‌ها، سخت‌افزار و سامانه‌های کاربردی، پنج محور کلیدی هستند که باید به صورت هم‌زمان تقویت شوند تا اکوسیستم هوش مصنوعی کشور به بلوغ برسد.
این استاد و پژوهشگر حوزه فناوری، بهره‌گیری از داده‌های انبوه و دیتاست‌های آموزشی داخلی و همچنین استفاده بهینه از سخت‌افزارهای پراکنده در کشور را از ضرورت‌های توسعه هوش مصنوعی دانست.
دکتر ابوالحسنی همچنین با بیان اینکه زیرساخت‌های توسعه هوش مصنوعی در کشور هنوز کامل نیست، خواستار تمرکز هم‌زمان بر نرم‌افزار، سخت‌افزار و ایجاد زیرساخت‌های ابری شد.
وی در ادامه از فعالیت حدود ۳۰ شرکت فعال در حوزه هوش مصنوعی کشور خبر داد و ابراز امیدواری کرد، با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این رقم طی پنج سال آینده به ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان برسد، زیرا این شرکت‌ها می‌توانند با تکیه بر ظرفیت‌های بومی، نقش بسزایی در آینده فناوری کشور ایفا کنند. 

قانون داریم، اما اراده اجرای آن وجود ندارد

دکتر محسن زنگنه، نماینده مردم تربت‌حیدریه و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نیز اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران در زمینه قانون‌گذاری مرتبط با داده و حکمرانی دیجیتال از خلأ قانونی رنج نمی‌برد، بلکه مشکل اصلی در عدم اجرای قوانین موجود و مقاومت برخی ذینفعان در برابر شفافیت داده‌ها است.
زنگنه ادامه داد: بر اساس برآوردها، در طول پنج سال آینده باید بیش از ۵۰۰ هزار نیروی متخصص در حوزه اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی تربیت شود. همچنین وزارت ارتباطات طبق قانون موظف است دسترسی عمومی مردم به داده را تسهیل کند. بنابراین، از منظر قانونی هیچ کمبودی وجود ندارد و مشکل در اجراست.
وی تأکید کرد: در کشورهای پیشرفته، داده مبنای حکمرانی است، اما در کشور ما هنوز تصمیم‌گیری‌ها بیشتر بر پایه برداشت‌های ذهنی یا فشارهای سیاسی انجام می‌شود. اگر بخواهیم حکمرانی هوشمند و عادلانه داشته باشیم، باید هم در قانون‌گذاری و هم در اجرا، داده و تحلیل را مبنا قرار دهیم.
نماینده مردم تربت‌حیدریه در پایان سخنان خود گفت: امیدواریم با تلاش نهادهای علمی و اجرایی، و پیگیری‌های فراکسیون هوش مصنوعی مجلس شورای اسلامی، بتوانیم مسیر حکمرانی داده‌محور را در کشور تثبیت کنیم وقانون‌گذاری و اجرا را بر پایه داده و واقعیت‌های آماری پیش ببریم.

لزوم شکل‌گیری فهم مشترک از داده و حکمرانی هوشمند

همچنین مهندس مهران ضیابری، رئیس کمیسیون هوش مصنوعی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، بر ضرورت دستیابی به فهم مشترک از مفهوم داده، نقش بازیگران و مدیریت تعارض منافع در این حوزه تأکید کرد. 
وی با بیان اینکه امروز مسئلۀ اصلی در حکمرانی داده، نبودِ اراده و فهم مشترک از داده است، اظهار داشت: در سطوح مختلف حاکمیت، بخش خصوصی و نهادهای پژوهشی، برداشت‌های متفاوت و گاه متعارضی از داده و منافع حاصل از آن وجود دارد. 
ضیابری تصریح کرد: یکی از اهداف این برنامه، درک عمیق‌تر از سازوکارهای تعارض منافع و نحوه اثرگذاری آن بر سیاست‌گذاری‌های هوش مصنوعی است. از این طریق می‌توان بستری فراهم کرد که سیاست‌گذاران و فعالان، در کنار هم و با شناخت متقابل، به چارچوبی مشترک در حکمرانی داده برسند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که برگزاری این آزمایشگاه زنده بتواند به الگویی برای هم‌افزایی میان نهادهای مختلف و ارتقای رویکرد حکمرانی داده در کشور تبدیل شود.