نگاهی تاریخی به غروب خونین حرم مطهر امام رضا (ع) در ۲۹ آبان ۱۳۵۷

علی سکندری، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در گفت‌وگویی با خبرنگار آستان نیوز ابعاد کمتر روایت‌شده این واقعه را، تشریح کرد:

به گزارش آستان نیوز، دکتر علی جان سکندری، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما با اشاره به شرایط ملتهب مشهد در سال‌های پایانی حکومت پهلوی، گفت: با اوج‌گیری انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) و گسترش اعتراض‌ها در سراسر ایران، مشهد نیز به یکی از کانون‌های اصلی مبارزه تبدیل شده بود.

شهادت یکی از طلاب این شهر در آبان سال ۵۷، موج تازه‌ای از اعتراض‌ها را برانگیخت و زمینه‌ساز وقوع فاجعه ۲۹ آبان شد.

وی درباره رخداد‌های روز حادثه، افزود: در بعدازظهر ۲۹ آبان ۱۳۵۷ مراسم یادبودی برای یکی از شهدای انقلاب در مدرسه علمیه عباس‌قلی خان برگزار شد که با حضور گسترده مردم، طلاب و روحانیان همراه بود. پس از پایان مراسم، جمعیت به سمت حرم مطهر امام رضا (ع) حرکت کردند و در صحن‌ها به سردادن شعار‌های انقلابی پرداختند.

این پژوهشگر، ادامه داد: نیرو‌های نظامی که از گسترش تجمعات مردمی بیمناک بودند، ابتدا در مسیر راهپیمایان اقدام به شلیک گاز اشک‌آور و تیراندازی کردند. باشدت‌گرفتنن حمله، مردم برای درامان‌ماندن به حرم مطهر پناه بردند؛ اما مأموران رژیم در اقدامی بی‌سابقه وارد حرم شده و به‌سوی مردم، شلیک کردند.

سکندری، افزود: یورش نظامیان از چند سمت، شلیک گلوله از پشت‌بام‌های اطراف حرم و استفاده از سلاح‌های نیمه‌سنگین موجب شهادت و جراحت شماری از مردان، زنان، دانشجویان و نوجوانان شد.

آثار این تیراندازی‌ها تا مدت‌ها بر دیوار‌ها و فضای حرم باقی بود و این هتک حرمت عظیم، جامعه مذهبی ایران را به‌شدت، جریحه‌دار کرد.

او با بیان اینکه، شکستن حریم امن حرم مطهر امام رضا (ع) بازتاب جهانی داشت، گفت: بلافاصله پس از حادثه، حوزه‌های علمیه، دانشگاهیان، فرهنگیان و اصناف مختلف کشور با صدور بیانیه‌های متعدد این جنایت را محکوم کردند.

مراجع عظام تقلید نیز در قم و نجف با انتشار اعلامیه‌هایی، اقدام رژیم پهلوی را حمله‌ای آشکار به مقدسات اسلامی، دانستند.

سکندری، ادامه داد: امام خمینی (ره) از طریق پیامی رسمی، سوم آذر ۱۳۵۷ را عزای عمومی اعلام کردند. در مشهد نیز علمای برجسته از جمله آیات عظام سبزواری، طبسی و دیگر بزرگان، مجالس بزرگداشت شهدا را برگزار کردند و مردم با تعطیلی بازار و کسب‌وکار، اعتراض خود را نشان دادند.

این پژوهشگر با اشاره به تأثیر این حادثه در تسریع روند انقلاب اظهار کرد: غروب خونین ۲۹ آبان نه‌تنها یکی از تلخ‌ترین جنایات رژیم پهلوی بود، بلکه به نقطه‌ای تعیین‌کننده در همبستگی مردم و روحانیت تبدیل شد. اعتراض‌های گسترده پس از این هجوم، انسجام جبهه انقلابی را تقویت و زمینه‌ساز پیروزی نهایی انقلاب اسلامی در بهمن ۵۷ شد.

سکندری در پایان، گفت: بازخوانی این حادثه برای نسل‌های جدید ضروری است؛ چراکه نشان می‌دهد کانون‌های مذهبی مانند حرم مطهر رضوی چگونه در بزنگاه‌های تاریخی نقش‌آفرین بوده‌اند و مردم با اتکا به همین پایگاه‌های اعتقادی، توانستند نهضت اسلامی را به پیروزی برسانند.