ضرورت بازطراحی حکمرانی محلی در مناطق ویژه

به گزارش آستان نیوز، دکتر عادل پیغامی، رئیس منطقه آزاد قشم و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، در نشست «الگوی حکمرانی منطقه‌ای با مطالعه موردی قشم» با تأکید بر سابقه تاریخی، ساختاری و مفهومی حکمرانی در ایران و جهان که به همت دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد، گفت: مسئله حکمرانی، فراتر از مدیریت اجرایی، یک فناوری تمدنی برای اداره جامعه است و بدون دستیابی به این فناوری نرم هیچ اصلاح ساختاری پایدار نخواهد بود.
وی در ابتدای جلسه با اشاره به تفاوت کارکردیِ حکمت نظری و حکمت عملی در اداره جامعه بیان کرد: بخش بزرگی از نارسایی‌های امروز کشور ناشی از شکاف میان دانش نظری و عمل حکمرانی است.
پیغامی در ادامه افزود: انقلاب اسلامی برای نخستین‌بار در جهان معاصر الگوی جدیدی از مردم‌سالاری دینی و جامعه‌پردازی مبتنی بر توحید را ارائه کرد که تحقق این الگو بدون اقتدار حکمرانی و توان عملیاتی‌سازی نظریات، ممکن نیست.

حکمرانی؛ از دوگانه دولت وملت تا مدل‌های سه‌بعدی

استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)، همچنین با مروری بر سیر تحول مفاهیم حکمرانی، گفت: نخستین شکل حکمرانی، ساختارهای دوگانه دولت - ملت یا ارباب - رعیت بود؛ اما به‌مرور«بخش سوم» شامل نهادهای عمومی غیردولتی همچون شهرداری‌ها، اصناف، نهادهای مردمی و اوقاف به ساختار حکمرانی افزوده شد و مدل‌های سه‌بعدی سیاستگذاری شکل گرفت.
وی افزود: این تحول جهانی، هنوز در ایران به‌صورت کامل فهم و نهادینه نشده و همین امر موجب ناکارآمدی بخشی از سازوکارهای سیاستگذاری در سطوح محلی و منطقه‌ای شده است.
دکتر پیغامی، در ادامه با اشاره به «انقلاب حکمرانی» در قرن پانزدهم میلادی، گفت: ظهور کمپانی‌های دولتی مانند کمپانی هند شرقی، بزرگ‌ترین تحول تاریخ اداره کشورها بود. این شرکت‌ها نه یک نهاد تصدی‌گر، بلکه ابزار حکمرانی و بازوی توسعه قدرت اقتصادی و سیاسی دولت‌ها بودند.
وی با بیان اینکه در مدل‌های پیشرفته حکمرانی، مالکیت مهم نیست بلکه مأموریت مهم است، گفت: در ایران شرکت دولتی غالباً به مرکزی برای هزینه‌تراشی و زیان تبدیل شده درحالی‌که در الگوهای صحیح حکمرانی، شرکت دولتی باید به‌مثابه ابزار اعمال سیاست عمومی و توسعه منطقه‌ای عمل کند.

حکمرانی فرهنگی از هالیوود تا سینمای ایران

استاد دانشگاه امام صادق(ع)، همچنین با اشاره به مقایسه حکمرانی فرهنگی ایران و غرب گفت: درحالی‌که در آمریکا حتی سینمای خصوصی در امتداد منافع ملی عمل می‌کند، در ایران باوجود ساختارهای گسترده دولتی، خروجی فرهنگی گاه در تضاد با اهداف حکمرانی است.
وی، این پدیده را نشانه‌ای از فقدان فناوری حکمرانی فرهنگی دانست و خاطر نشان کرد: بدون بازطراحی این فناوری نرم، راهبرد توسعه فرهنگی و اقتصادی به نتیجه نمی‌رسد.
دکتر پیغامی، با اشاره به وضعیت جزیره قشم به‌عنوان یک منطقه ویژه اقتصادی، گفت: قشم نمونه‌ای است که نشان می‌دهد مشکلات اصلی، نه در قوانین و نه در ظرفیت‌های طبیعی، بلکه در مدل حکمرانی و نحوه اتصال سه بخش دولت، بخش خصوصی و بخش عمومی‌غیردولتی است.
وی افزود: مناطق آزاد برای توسعه ایجاد شدند اما در غیاب حکمرانی کارآمد، خود به مسأله تبدیل شده‌اند و مسئله اصلی قشم فقدان عمق حکمرانی و نبود ساختارهای کارآمد مأموریت‌محور است که بتواند ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی و بومی مردم را به حرکت درآورد.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه تأکید کرد: همان‌گونه که ایران طی دو دهه اخیر توانست فناوری‌های سخت مانند موشک نقطه‌زن را توسعه دهد، دستیابی به فناوری نرم حکمرانی نیز امکان‌پذیر است و این حوزه، تعیین‌کننده آینده توسعه کشور است.
وی افزود: بدون این فناوری، خصوصی‌سازی، سیاست‌های منطقه‌ای، توسعه فرهنگی و حتی برنامه‌ریزی اقتصادی، همگی به شکست منجر می‌شوند.
دکتر پیغامی، در پایان ابراز امیدواری کرد با تکیه بر تجربه‌های جهانی، میراث تاریخی ایران و ابتکارات انقلاب اسلامی، بتوان الگوی حکمرانی منطقه‌ای کارآمدی طراحی کرد که قشم و دیگر مناطق ویژه را به موتور محرک توسعه ملی تبدیل کند.