رقابت‌های پنهان می‌تواند خدمت معنوی را آلوده کند

به گزارش آستان‌نیوز، دکتر نیما قربانی، استاد گروه روان‌شناسی بالینی دانشگاه تهران در دیدار با دکتر احد فرامرز قراملکی، رئیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، سخنان خود را با ذکر نمونه‌ای عینی از تجربه یک زائر آغاز کرد و گفت: حدود چند ماه پیش، بانویی از آمریکا برای زیارت امام رضا(ع) مشرف شده بود که برخورد تندی از سوی یکی از خادمان، او را به‌شدت آزرده کرد؛ اما مهربانی و تدبیر خادم دیگری توانست آرامشش را، بازگرداند.

وی، ادامه داد: این نمونه نشان می‌دهد که خدمت معنوی، هرچند گاه با چالش همراه است، اما یک رفتار درست و مهربانانه می‌تواند دل‌های آزرده را نرم و آرام کند.

چرایی و چگونگی جذب انسان به خدمت معنوی

وی در ادامه، محور اصلی سخنان خود را در قالب دو پرسش مطرح کرد: «چه چیزی انسان را شیفته خدمت معنوی می‌کند؟» و «چه عواملی ممکن است خدمت را به قدرت‌طلبی یا کنترل‌گری آلوده کند؟»

دکتر قربانی، تأکید کرد: خدمت معنوی سالم زمانی شکل می‌گیرد که انسان از عشق سرریز شده وجود خود به دیگران بهره برساند، بی‌آنکه احساس مالکیت، برتری یا قدرت‌نمایی در آن دخیل شود.

وی افزود: کسی که درک کند تجربه‌های معنوی‌اش وابسته به امام رضا (ع) و به منبعی مقدس متصل است، هرگز نمی‌تواند رفتار خشونت‌آمیز یا کنترل‌گر داشته باشد، زیرا این پیوند، تکبر و مالکیت‌پنداری را از بین می‌برد.

رقابت پنهان در خدمت؛ از حسادت تا فشار روانی

این استاد روان‌شناسی بالینی، گفت: گاهی در فرایند گزینش و رقابت برای خدمت، احساسات ناخواسته‌ای همچون حسادت، خصومت یا رقابت درونی شکل می‌گیرد.

این احساسات اگر آگاهانه مدیریت نشوند، ممکن است به رفتارهای نادرست نسبت به زائران یا همکاران، منجر شود.

وی با اشاره به نمونه‌های بالینی و تجربه‌های شخصی توضیح داد: افراد زمانی که ظرفیت روانی‌شان پر می‌شود، معمولاً در امن‌ترین روابط خود خالی می‌شوند. به همین دلیل در محیطی مانند حرم که فرد احساس امنیت و مسئولیت توأمان دارد، امکان بروز خشونت یا تندی در رفتار بیشتر می‌شود.

خطای رایج: تلاش برای تغییر دیگران به‌جای تغییر خود

دکتر قربانی، ضمن تأکید بر این نکته که «تغییر پایدار از خود فرد آغاز می‌شود»، گفت: یکی از میان‌برهای نادرست در رشد اخلاقی این است که انسان برای تغییر خودش تلاش می‌کند دیگران را تغییر دهد، اما ظرفیت تغییر هر شخص متفاوت است و نمی‌توان انتظار داشت دیگران به‌اندازه ما یا به شکل دلخواه ما، تغییر کنند.

وی افزود: روش‌های سریع مثل خشونت یا تنبیه، ظاهراً نتیجه می‌دهد؛ اما پایدار و اخلاقی نیست؛ زیرا تغییر حقیقی، از مسیر درست و با احترام به کرامت انسان، حاصل می‌شود.

پدیده «سپر بلا» در گروه‌ها

عضو هیئت‌علمی مدرسه جدید روان‌پزشکی واشنگتن، با اشاره به مفهوم «اردک سیاه» یا سپر بلا در گروه‌ها، گفت: در هر جمعی، از جمله گروه خادمان، ممکن است فرد یا گروهی ناخواسته مسئول تمام مشکلات شناخته شود. این مکانیسم روانی در خانواده، جامعه و حتی عرصه سیاسی هم دیده می‌شود. اما چنین ساده‌سازی‌هایی می‌تواند ما را از الگوی رحمت و رأفت امام رضا (ع)، دور کند.

نیاز به تواضع و شک به خود در مسیر رشد معنوی

دکتر قربانی با تأکید بر اینکه «هیچ‌کس از خطا مصون نیست» بیان کرد: همیشه باید به خود شک کنیم و با تواضع، رفتارها و سیئات خود را ارزیابی کنیم. وقتی مهر و شفقت در وجود ما سرریز شود، دیگران نیز از آن، بهره‌مند می‌شوند.