هنر حرم رضوی آمیخته‌ای از تخصص و احوالات دلی هنرمندان است

به گزارش آستان نیوز، حمید سلطانی، در حاشیه بازدید از غرفه مؤسسه آفرینش‌های هنری در نمایشگاه هفته پژوهش با اشاره تفاوت‌های بنیادین هنر به‌کاررفته در حرم با فضا‌های بیرونی، به خبرنگار ما گفت: اگرچه هنر‌هایی مانند کاشی‌کاری یا آینه‌کاری در خارج از حرم نیز دیده می‌شود، اما آثار موجود در این مکان مقدس به دلیل بُعد تاریخی، هزینه صرف شده و مهم‌تر از همه، نگاه «دلی» و عاشقانه سازندگان آن، هویتی منحصر‌به‌فرد دارد.

وی، کاشی‌های هفت‌رنگ حرم را نمونه‌ای از این هنر انحصاری دانست که مشابه‌سازی آن در بیرون به‌راحتی امکان‌پذیر نیست و در ادامه حرم مطهر را یک «گنجینه‌ی تجمیع شده» توصیف کرد که مانند معدنی از سنگ‌های قیمتی، ظرفیت عظیمی برای پژوهش، الگوبرداری و نوآوری در هنر معاصر دارد.

این هنرمند در تشریح سیر تحول هنر در این مکان مقدس گفت: زائران در حرم رضوی با یک موزه زنده تاریخی مواجه هستند؛ از کتیبه‌های تیموری در مسجد گوهرشاد گرفته تا آثار دوره صفوی، افشاری، قاجار و پهلوی در صحن‌های مختلف، و نهایتاً معماری معاصر در صحن پیامبر اعظم (ص)، همگی سیر تطور هنر ایران را به نمایش می‌گذارند.

سلطانی در ادامه با تأکید بر لزوم آشتی‌دادن نسل جدید (نسل Z) با این میراث هنری، پیشنهاد داد: آستان قدس رضوی باید در‌های خود را بیشتر به روی جوانان باز کند.

برگزاری تور‌های دانشجویی و دانش‌آموزی که از حالت کسالت‌بار خارج شده و با ادبیات نسل جدید همخوانی داشته باشد و همچنین تسهیل شرایط برای عکاسی هنری، می‌تواند راهکاری مؤثر برای معرفی موزه‌ها و گنجینه‌های کمتر دیده‌شدهٔ حرم باشد.

نگاهی به هنر رضوی از دریچه چشم یک خوشنویس؛ از کتیبه‌های گنبد طلا تا موزه آستان قدس

محمد روحانی، خوشنویس و هنرمند نیز در حاشیه بازدید از غرفه مؤسسه آفرینش‌های هنری، هنر رضوی را آمیزه‌ای از رنگ، طرح و معنویت دانست که اوج آن در کتیبه‌های دور گنبد طلا و گنجینه‌های موزه آستان قدس تجلی‌یافته است.

او معتقد است هنر به‌کاررفته در حرم مطهر، با ایجاد فضایی بصری و معنایی، مخاطب را به آرامشی الهی و احساس حضور خداوند می‌رساند و نقش بی‌بدیلی در حفظ و انتقال میراث هنری ایران به نسل امروز ایفا کرده است.

هنر حرم؛ ابزاری برای درک حضور خدا

این هنرمند خوشنویس با تشریح ماهیت هنر در اماکن متبرکه، هدف نهایی هنر حرم را دستیابی به آرامش عنوان کرد. به گفته روحانی، وقتی زائر وارد فضای حرم می‌شود، ترکیب رنگ‌ها و طرح‌ها باید او را به سطحی از آرامش برساند که در آن خدا را احساس کند.

او تأکید کرد: هنر خوب، هنری است که نتیجه نهایی آن ایجاد همین حس آرامش معنوی باشد.

کتیبه‌های گنبد؛ نماد هنر رضوی

روحانی که خود در کسوت معلمی و خوشنویسی فعالیت دارد، تصویر ذهنی خود از هنر رضوی را با معماری و خطاطی حرم گره زد.

او، ادامه داد: وقتی نام هنر رضوی می‌آید، تصویر گنبد طلایی امام رضا (ع) و به‌ویژه نوشته‌ها و کتیبه‌های دور گنبد در ذهنم نقش می‌بندد. برای یک مسلمان، مشاهده آیات قرآن و ادعیه در قالب هنری، تأثیرگذاری اثر را دوچندان کرده و حسی متفاوت از سایر آثار هنری ایجاد می‌کند.

موزه آستان قدس؛ حافظه تاریخی هنر ایران

این خوشنویس در بخش دیگری از صحبت‌های خود به نقش موزه‌های آستان قدس در تداوم هنر ایرانی و مستندات و آثار موجود در این موزه اشاره کرد و گفت: اگر سری به موزه بزنید، نقش هنرمندانی که سالیان دراز با نگارش قرآن‌ها، کتیبه‌ها و تزیینات رنگی، این هنر را زنده نگه داشته‌اند، کاملاً مشهود است. در واقع تلاش این هنرمندان درگذشته، عامل اصلی رسیدن هنر اصیل ایرانی به دست هنرمندان جامعه امروز بوده است.

ترکیب فرم و معنا در زیبایی‌شناسی

روحانی، در پاسخ به سؤالی درباره معیار زیبایی در آثار هنری، نگاهی کلی‌نگر را مطرح کرد و ادامه داد: زیبایی تنها در رنگ یا طرح خلاصه نمی‌شود، بلکه «ترکیب» همه این عناصر در کنار معنای نهفته در اثر است که توسط مخاطب استنباط می‌شود.

به عقیده این هنرمند، در هنر اسلامی و ایرانی، خط نستعلیق و اساتیدی همچون استاد امیرخانی نماد‌های بارز این زیبایی‌شناسی هستند.