از ادب تا ایثار؛ کراماتی که‌ام‌البنین (س) را ممتازترین بانوی پس از حضرت فاطمه (س) ساخت

به گزارش آستان نیوز، حجت‌الاسلام رضا وطن‌دوست، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در گفتگو با خبرنگار ما درباره جایگاه حضرت ام‌البنین (س) و اهمیت روز تکریم مادران و همسران شهدا اظهار کرد: مشهور است که آن بانو در سیزدهم جمادی‌الثانی سال ۶۴ هجری قمری رحلت کرده است؛ هرچند برخی سال ۶۹ را نیز نقل کرده‌اند؛ اما این تاریخ، امروز به‌عنوان روز پاسداشت مقام مادران و همسران شهیدان در تقویم ثبت شده و یادآور بردباری و استقامت زنانی است که در طول تاریخ اسلام برای دفاع از حق، بزرگ‌ترین سرمایه‌های خویش را تقدیم کرده‌اند.

وی در ادامه با اشاره به فضایل شخصیتی حضرت ام‌البنین (س) گفت: تاریخ، شخصیت آن بانو را زنی فهیم، بااصالت و دارای جایگاه خانوادگی ممتاز معرفی می‌کند. او دختر حزام بن خالد بود؛ خانواده‌ای که به شجاعت و اصالت در میان عرب شهرت داشتند. به همین دلیل، هنگامی که امیرالمؤمنین (ع) پس از رحلت حضرت زهرا (س) قصد ازدواج داشتند، عقیل که نسب‌شناس برجسته‌ای بود، این خاندان را به دلیل شجاعت و اصالت معرفی کرد.

وطن‌دوست افزود: او از همان آغاز ورود به خانه امیرالمؤمنین (ع) دریای ادب و معرفت خود را نشان داد و خطاب به فرزندان حضرت زهرا(س) گفت که برای مادر بودن جایگزین نشده است، بلکه برای خدمتگزاری به آنان آمده است. وی حتی از امام علی(ع) خواست او را به جای نام «فاطمه»، با نامی دیگر صدا بزنند تا کودکان با یادآوری مادر شهیدشان غمگین نشوند؛ از همین رو امام(ع) او را «ام‌البنین»، نامیدند.

این پژوهشگر، بیان کرد: ایثار ام‌البنین (س) در تقدیم چهار فرزند شجاع خود ـ عباس، عبدالله، عثمان و جعفر ـ به میدان ولایت، نقطه اوج شخصیت آن بانو است. او همه فرزندان خود را برای یاری امام حسین (ع) به میدان فرستاد و با آنکه از شهادت آنان جان‌سوزترین خبرها را شنید، نخستین پرسش او درباره امام حسین (ع) بود و این، نهایت معرفت او به مقام ولایت را، نشان می‌داد.

تکریم خانواده شهدا در سیره پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع)

حجت‌الاسلام وطن‌دوست، در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به نمونه‌هایی از رفتار پیامبر اکرم (ص) و امام علی (ع) نسبت به خانواده شهیدان گفت: رسول خدا (ص) پس از شهادت جعفر بن ابی‌طالب در جنگ موته، شخصاً به خانه او رفتند، فرزندانش را در آغوش گرفتند و با اشک و محبت به خانواده او دلگرمی دادند.

این رفتار پیامبر (ص) نشان از جایگاه ویژه خانواده شهدا در نگاه اسلام دارد.

وی افزود: امیرالمؤمنین(ع) نیز در فرمان معروف خود به مالک اشتر تأکید می‌کنند که والی باید نسبت به خانواده شهیدان همچون پدری مهربان رفتار کند و اجازه ندهد آثار فقدان سرپرست در خانواده آنان نمایان شود.

این توصیه تنها بخشی از سیره عملی امام(ع) است؛ چراکه خود آن حضرت بارها شبانه به خانه یتیمان و بیوه‌زنان سر می‌زدند و به آنان، یاری می‌رساندند.

اهمیت روز تکریم مادران و همسران شهدا

این پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام، درباره چرایی نامگذاری روز رحلت ام‌البنین(س) به عنوان روز تکریم مادران و همسران شهدا گفت: این روز نه‌تنها یادآور مقام والای شخصیتی چون ام‌البنین(س) است، بلکه بستری برای زنده نگه‌داشتن ارزش‌هایی است که مادران و همسران شهیدان در جامعه امروز ما، جاری کرده‌اند.

او با اشاره به پیام‌ها و دستاوردهای تعیین این روز در تقویم رسمی کشور افزود: روز تکریم مادران و همسران شهیدان تنها یک مناسبت نمادین نیست، بلکه کارکردهای عمیق فرهنگی و اجتماعی دارد.

به گفته وی، این روز بیش از هر چیز رشادت‌ها و جان‌فشانی‌های شهیدان را به یاد جامعه می‌آورد و با برجسته کردن این فداکاری‌ها، به ترویج فرهنگ ایثار و شهادت کمک می‌کند.

وطن‌دوست ادامه داد: گرامیداشت این روز، مجالی برای ارج‌گذاری به ارزش‌های دفاع مقدس و یادآوری نقش تعیین‌کننده خانواده‌های شهیدان در شکل‌گیری این ارزش‌ها است. همچنین این مناسبت، پاسداشت ایثار و فداکاری مادران و همسرانی است که با صبر و ایمان مثال‌زدنی، مسیر شهیدان را تداوم بخشیدند.

وی با تأکید بر اینکه زنان در استحکام جامعه و تربیت نسل مؤمن و مقاوم نقش بی‌بدیلی دارند، افزود: توجه به مقام مادران و همسران شهدا در حقیقت توجه به نقش زن در تحکیم بنیان جامعه و به تبع آن تقویت بنیان خانواده است.

به گفته این پژوهشگر، یادآوری این روز علاوه بر ایجاد روحیه همبستگی، می‌تواند امید و انگیزه را در جامعه تقویت کند و با جلوگیری از کمرنگ شدن خاطرات و فداکاری‌های شهیدان، مانعی برای فراموشی تاریخ باشد.

او تأکید کرد که زنده نگه داشتن این یادها، در نهایت به تقویت روحیه مقاومت و پایداری در جامعه می‌انجامد؛ روحیه‌ای که امت اسلامی در تداوم مسیر آرمان‌های خود به آن نیازمند است.