میدانی برای تجربه آموخته‌های مدرسه

به گزارش آستان‌نیوز، مانند هر سال، غرفه بنیاد فرهنگی رضوی و مدارس امام رضا(ع) در دل غرفه‌های آستان قدس رضوی جا خوش کرده و برای پیدا کردنش زمان و تلاش زیادی لازم نیست ،زیرا یکی از پربازدیدترین و شلوغ‌ترین غرفه‌های نمایشگاهی است.

همین که به پیشانی غرفه نزدیک شویم، شورو هیجان کودکان و نوجوانان دانش‌آموز، برای رهگذران سوال‌برانگیز است که شاید خوردنی یا هدیه دادنی در کار است، که این غرفه، این همه مشتری پروپا قرص دارد! اما برخلاف تصورات، دخترها و پسرهای دانش‌آموز، برای دیدن و بیشتر دانستن درباره آزمایشات جذاب فیزیکی و شیمیایی، دور یک میز،حلقه می‌زدند.

متولی هر میز و آزمایش، یک رده سنی از بروبچه‌های مدارس امام رضا(ع) هستند. یک گروه از دبستان، یک گروه از متوسطه اول و دو، سه دانش‌آموز نیز از دبیرستان در این غرفه،مسئول توضیح دادن به بازدیدکنندگان بودند.

عطر پرتقالی تحقیق

کم سن و سال‌ترین غرفه‌داران، دانش‌آموزان پایه پنجمی ابتدایی دخترانه امام رضا(ع) واحد5 بودند. نام با مسمای گروهشان، «دانشمندان فردا»ست.

گروه چهار نفره؛ ترنم تجلی، زهرا شرفی، فاطمه شتابی و ارغوان زاد نهاوندی با طرح «شمع پرتقالی»، تلاش داشتند عطر پژوهش را به مشام دانش‌آموزان جست وجوگر غرفه، بنشانند.

هر یکی از آنان با آب‌وتاب درباره ایده خلاقانه تولید شمع از پوست زائد پرتقال ،توضیحاتی می‌داد. ارغوان پیشگام شد و داستان شمع را بازگو کرد؛ یکبار که پرتقال می خوردم، آبش توی چشمم پرید و سوخت.

دلیلش برایم جالب شد، در گوگل جستجو کردم و فهمیدم که، پوست پرتقال حاوی کیسه‌های روغنی احتراق‌پذیری به نام «لیمونن» هست که باعث سوزش می‌شود.

در مدرسه آزمایش کوچکی همراه دوستانم انجام دادم و کمی پوست پرتقال را روی شعله شمع گذاشتیم و دیدیم که حجم شعله زیاد شد و پس از آن بود که ایده ساخت شمع از پوست پرتقال، به ذهن ما رسید.

معرفی حوزه‌های ناشناخته علم

امیرعلی رحمانی، دانش‌آموز پایه دوازدهم تجربی دبیرستان امام رضا(ع) واحد4 است و علاقه مند به مطالعه و فعالیت‌های پژوهشی.

با دوستش علیرضا صادقی پور، علاقه‌مند به حوزه زمین‌شناسی هستند. پرسیدم، «غیر از ذوق و علاقه، چرا این حوزه‌ای را برای فعالیت در غرفه انتخاب کردی؟»

رحمانی، در جواب گفت: فکر کردیم که زمین و سنگ‌شناسی، حوزه ناآشناتری از علم است. به پیشنهاد پژوهش‌سرای امام رضا(ع)، به بهانه معرفی جعبه «سنگ بهشت» که از مجموعه سنگ‌های به کار رفته در صحن و رواق‌های حرم مطهر رضوی است، دانش‌آموزان بازدیدکننده را با جاذبه‌های زمین‌شناسی و انواع بهره‌برداری‌هایش، آشنا کنیم.

مجموعه رنگارنگی از سنگ‌های مرمیت و گرانیت که در جای‌جای بهشت امام هشتم(ع) به کار رفته‌اند. از آبخوری‌ها و آشپزخانه گرفته، تا هر رواق و صحن و بالاخره سنگ مبارک مزار حضرت رضا(ع) در این مجموعه ارزشمند، به تماشاگران معرفی می‌شد.

صادقی‌پور، نیز با گلچینی از کلکسیون سنگ‌های قیمتی‌اش پا به نمایشگاه گذاشته بود. سنگ‌های رنگارنگی از شهر بیرجند تا چین.

عشق و علاقه‌اش به زمین و سنگ، از دامنه اطلاعاتش درباره هر کدام از سنگ‌ها که دست می‌گذاشتیم، پیدا بود. خاستگاه هر سنگ را معرفی می‌کرد و کاربرد هر کدام را در انواع صنایع و زینت‌آلات توضیح می‌داد که، نشان از عمق علاقه و مطالعه‌اش خبر می‌داد.

حل یک مشکل؛ از دغدغه‌مندی تا تولید

شیشه‌ای را به‌دست گرفته و مرتب درباره جزئیات آن به بازدیدکنندگان که بیشتر از هم‌سن و سالان دانش‌آموزش هستند، درباره آن توضیح می‌دهد. سجاد آتش مرد، یکی دیگر از دانش‌آموزان امام رضایی است که در تحقیق و رقابت‌های علمی ،سابقه دارد.

آتش‌مرد، از پسماندهای خانگی، شوینده‌ای زیست محیطی تولید کرده که کاربردهای مختلفی دارد. ایده اولیه را از حساسیت مادرش به مواد شوینده شیمیایی گرفت. کمبودی که او را به فکر انداخت چطور زحمت و تبعات شوینده‎ها، روی دست‌های مادر را، از بین ببرد.

او تأکید دارد که همیشه چرخه تولید گازهای مخرب محیط‌زیستی از بیومتان (گاز متان)، فکرش را درگیر کرده بود تا اینکه بعد از یک‌سری جست وجو در پیشینه انواع شوینده‌ها از خاکستر چوب و پسماندهای گیاهی و همچنین انجام چند مرحله آزمایش، تقطیر و تخمیر، به فرمول شیمیایی تولید شوینده رسید.

جالب‌تر اینکه، از دورریزهای این آزمایش هم کود گیاهی جامد تولید کرده که ایده آن را با گروهی از دانش‌آموزان اهل تحقیق و مطالعه از کشورهای مصر، امارات، قزاقستان، پاکستان و غنا که با آنها در جریان مسابقات دانش آموزی زیست محیطیEarth Prize سوئیس هم‌گروه است، در میان گذاشته و از هم‌فکری آنها بهره‌مند شده است.

حرف پرتکرارِ همه این گفته‌ها و محصولات، ایجاد یک سوال در ذهن دانش‌آموزان، پیگیری و جست وجو برای یافتن یک جواب و دلیل عقلانی است. اولین گام‌هایی که امروز دانش‌آموزان در مسیر پرسش‌گری و مطالعه برداشتند، روزی برای حل مشکلات آینده، برخواهند داشت.

گزارش _ سارا صالحی