آیت‌الله میلانی عقلانیت قرآنی را محور اجتهاد می‌دانست

به گزارش آستان‌نیوز، سید محمدعلی میلانی، نوه آیت‌الله سید محمدهادی میلانی، در بیان بخشی از فضای سنگین حوزه علمیه مشهد در دهه‌های گذشته، از مظلومیت علمی این مرجع بزرگ سخن گفت و روایتی تکان‌دهنده از تقابل سنت‌گرایی و عقلانیت در خراسان، ارائه کرد.

او، اظهار کرد: پس از درگذشت آیت‌الله سبزواری، حوزه مشهد در خلأ حضور یک مرجع قدرتمند قرار داشت. علمای مشهد که عمدتاً از شاگردان مکتب تفکیک و میرزا مهدی اصفهانی بودند، از آیت‌الله میلانی دعوت کردند در مشهد اقامت کند.

وی، ادامه داد: ایشان استخاره کردند و خوب آمد، اما این ماندن با شرطی عجیب همراه بود؛ مخالفان فلسفه پیغام دادند که اگر ایشان مباحث فقهی و اصولی خود را با قواعد عقلی و فلسفی بیامیزد، از حمایت دست خواهند کشید و حتی مسئله «عدم جواز تقلید» از ایشان را، مطرح خواهند کرد.

نوه آیت‌الله میلانی افزود: روش اجتهادی آیت‌الله میلانی بر پایه حکمت و تعقل استوار بود و همین امر تضادی آشکار با فضای ضد فلسفه آن زمان مشهد ایجاد می‌کرد. با وجود این فشارها، ایشان با سعه صدر و اخلاقی مثال‌زدنی حتی یک بار نیز از مخالفان خود، گلایه نکردند.

وی ادامه داد: مرحوم آیت‌الله سیدان روایت می‌کردند که زمانی قصد داشتند در درس آیت‌الله میلانی شرکت کنند، اما آیت‌الله شخصاً و شبانه به منزل ایشان رفتند و فرمودند: «شنیده‌ام می‌خواهی به درس من بیایی؟ نیا!» وقتی علت را جویا شدند، پاسخ دادند: «در اینجا مرا فیلسوف می‌دانند. اگر به درس من بیایی، به تو صدمه می‌خورد.»

او افزود: در آن دوران، فضای خراسان به گونه‌ای بود که القابی، چون «کافر» و «زندیق» به فلاسفه نسبت داده می‌شد و آنان را عامل انحراف از دین می‌دانستند. با این حال، آیت‌الله میلانی هرگز از مسیر علمی و عقلانی خود دست نکشید و با تواضع و وقار، در برابر تندروی‌ها ایستاد.

سید محمدعلی میلانی، در بخش دیگری از سخنان خود به ماجرایی اشاره کرد که نشان از استقلال فکری و مالی این مرجع بزرگ داشت و گفت: فردی متمول پیشنهاد واگذاری املاک فراوانی را به ایشان داد تا نشان دهد «سلطه مال بر علم است». آیت‌الله میلانی با هوشمندی این پیشنهاد را نپذیرفتند و فرمودند: «من قبول نمی‌کنم تا به او ثابت کنم سلطه علم بر مال است.»

وی در پایان خاطرنشان کرد: این منش علمی و اخلاقی، چهره‌ای از مرجعی را نشان می‌دهد که در اوج فشار‌های فکری و اجتماعی، با عقلانیت، استقلال و انصاف، مسیر اجتهاد و حکمت الهی را پاس داشت.